از جمله فواید محاسبه نفس این است که وقتى انسان به لغزش هاى خود پى برده، فورا
آنها را جبران مى کند و نمى گذارد آثار آنها در روح و روانش باقى بماند. اگر انسان
از خود حساب نکشد، متوجه نمى شود که چقدر گناه کرده است، و وقتى به گناهان خود
توجه نکرد، آن گناهان در روح او اثر مى گذارند و با هر گناه نقطه سیاهى در دلش
پدید مى آید تا جایى که با افزایش گناهان، سیاهى و تاریکى
دل را فرا مى گیرد و چه بسا که نقطه اى نورانى در آن باقى نمى ماند. این نکته
مضمون برخى روایات است؛ و از جمله آنها مى توان به این روایت از امام صادق علیه
السلام اشاره کرد:
اذا اءذنب الرجل خرج فى قلبه نکته سوادء، فان تاب انمحت ، و ان زاد زادت ، حتى
تغلب على قلبه فلا یفلح بعدها اءبدا؛ (128) هر گاه شخصى گناهى کند، در
دلش نقطه اى سیاه بر آید. پس اگر توبه کند، محو شود و اگر بر آن گناه بیفزاید،
آن سیاهى فزونى گیرد تا بر دلش چیره گردد و هرگز رستگار نشود.
آرى، اگر انسان به محاسبه نفس خود نپردازد، آثار واقعى و تکوینى گناه از بین نمى
رود و دلش را سیاه و تیره مى کند؛ اما او توجهى ندارد. مانند کسى که لباس سفیدى
بپوشد و مرتب لکه هایى بر آن بنشیند و او چشم بر هم نهد و ننگرد که لباسش کثیف و
آلوده شده است . مسلما با زیاد شدن لکه ها، آن لباس چنان آلوده و نفرت انگیز مى شود
که نفرت هر بیننده اى را بر مى انگیزد، اما انسان چون چشم بر هم نهاده ،
غافل و بى خبر است.
بزرگ ترین عیب و زیان ترک محاسبه نفس این است که آثار گناه در روح باقى مى ماند
و روز به روز انسان آلوده تر گشته، قلبش ظلمانى تر و تاریک تر مى گردد و
بیشتر از خداوند فاصله مى گیرد. در حالى که توجه ندارد و چه بسا
خیال مى کند که فرد شایسته و خوبى شده است و به خود مى بالد که من چنین و چنانم،
در صورتى که واقعیت این است هر روز بیش از پیش سقوط مى کند و در پرتگاه شقاوت و
بدبختى فرو مى غلطد:
قل هل ننبئکم بالاخسرین اءعمالا. الذین ضل سعیهم فى الحیاة الدنیا و هم یحسبون انهم
یحسبون صنعا؛ (129)
بگو: آیا شما را از زیان کارترین مردم آگاه گردانم ؟ آنان کسانى اند که تلاششان در
دنیا به هدر رفته و خود مى پندارند که کار خوب انجام مى دهند.
جهت مطالعه ادامه کلیک رنجه بفرمایید...
لینک مرتبط:
- اهمیت محاسبه نفس
برگرفته از:
کتاب "یاد او" تالیف آیت الله مصباح (دانلود کتاب)
جهت تعجیل در فرج:
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم و العن اعدائهم
علامه طباطبایى رحمة الله درباره آیات فوق مى فرمایند: خسران و زیان رد کسب و
کارى که به هدف سود برى انجام مى گیرد، هنگامى رخ مى دهد که هدف از کسب و کار
حاصل نگردد و یا از سرمایه کاسته شود و یا تلاش انسان هدر رود. در آیه شریفه از
هدر رفتن تلاش، به گم شدن و تباهى تعبیر شده ؛
مثل این که انسان راه را گم کند و با سیر و حرکت خود به مقصد نرسد. گاهى زیان دیدن
انسان در کسب و تلاش، به جهت نا آزمودگى در کار است و یاد به جهت ناآشنایى به راه
، و یا به دلیل عوامل ناخواسته دیگر است. امید این که این زیان و خسران بر طرف گردد
وجود دارد، چون امید مى رود که زیان کار بیدار گردد و کارش را از سر گیرد و از دست
رفته را باز مى پندارد که سود برده است ؛ ضرر مى کند و بر این باور است که چیزى
جز نفع عایدش نشده است . این بدترین خسران و زیان است که امیدى به برطرف شدنش
نیست .
وظیفه انسان در دنیا تنها تلاش براى سعادت است و نباید جز آن خواسته اى داشته
باشد. اگر در مسیر حق قرار گرفت و به هدف دست یافت، به سعادت واقعى رسیده
است ، و اگر از مسیر منحرف شد و به انحراف و اشتباه خود پى نبرد، در تلاش و سعى
خود زیان دیده است و لکن امیدى به نجات او هست . اما اگر از مسیر حق منحرف شد و به
غیر حق دست یافت و بر آن پافشارى کرد و هر گاه پرتوى از حق براى او ظاهر گشت،
نفسش پرده اى بر آن کشید و او را به بزرگ بینى و تعصب جاهلى گرفتار ساخت ، چنین
فردى زیان کارترین افراد در عمل و تلاش است ؛ چرا که امیدى به برطرف شدن زیان
و خسران او نیست و انتظار نمى رود به سعادت برسد. (130) با توجه به این
که از جمله فواید محاسبه نفس این است که انسان به لغزش هاى خود پى مى برد و در
صدد برطرف ساختن آنها بر مى آید و نمى گذارد که آثار تکوینى گناه در روح او
باقى بماند و در نتیجه در عالم قیامت هم حساب رسى
اعمال و کردارش دشوار نخواهد بود و شرمنده و سرافکنده و حسرت زده نخواهد شد .این
حقیقت را پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله ، با دو تعبیر که لازم و ملزومند، بیان فرموده
اند:
حاسب نفسک قبل اءن تحاسب فهو اءهون لحسابک غدا؛ (131)
قبل از آن که به حساب تو رسیدگى شود، خود به حساب اعمالت برس، چرا که این
محاسبه، حساب فرداى قیامت را آسان مى کند.
محاسبه اعمال در دنیا حساب روز قیامت را آسان مى کند و اگر انسان خود به حساب عمالش
برسد و در صدد علاج و جبران لغزش ها و انحرافات خود بر آید حساب روز قیامت او سبک
مى گردد. اما اگر چنین نکند، گناهان روى هم انباشته مى گردد و باعث افزون گشتن
گرفتارى هایش در روز قیامت مى شود. رسول خدا صلى الله علیه و آله در ادامه مى
فرمایند:
و زن نفسک قبل اءن توزن و تجهز للعرض الاکبر یوم تعرض لاتخفى على الله خافیة
؛ و خویشتن را بسنج پیش از آن که تو را بسنجند و براى عرضه به پیشگاه خداوند
در روز رستاخیز آماده باش که هیچ چیز بر خداوند پنهان نمى ماند.
میزان و سنجش اعمال از باورهاى اعتقادى ما است و ما معتقدیم که در روز قیامت کفه
اعمال نیک و بد ما را با یکدیگر مقایسه مى کنند.
حال اگر ما خود به سنجش اعمالمان بپردازیم و بنگریم که گناهانمان سنگین تر شده
است ، تلاش مى کنیم که بارمان را سبک کنیم ، اما اگر در مقام سنجش
اعمال خویش بر نیامدیم و گناهانمان را نسنجیدیم و به تاءثیر آنها بر روحمان پى
نبردیم ، روزى پاى میزان الهى حاضر مى شویم و آن جا رسوا و دچار حسرت مى گردیم
. پاورقی:
128- اصول کافى ، ج 2، روایت 13، ص 271
129- کهف (18)، 103، 104،
130- المیزان ، ج 3، ص 430
131- بحار الانوار، ج 77، باب 4، روایت 3،
اجرتون با حضرت زهرا.واقعا مطالبتون عالیه.حلالم کنید من همیشه از مطالب شما در وبلاگ خودم استفاده میکنم.انشالله خدا توفیقتون بده.یاعلی
سلام برادر
زنده باشید.
این کار شما، مجموعه خادمین این پایگاه رو بسیار بسیار خوشحال می کنه.
بسیار ممنون هستیم از اینکه در انتشار هرچه بیشتر مطالب شیعی کوشا هستید.
یاحق... یاعلی علیه السلام