رابطه عقل و گفتار (امام علی علیه السلام)

حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام می فرمایند:

اذا تم العقل نقص الکلام.

هنگامى که عقل انسان کامل گردد، گفتارش کوتاه مى‏شود.

شرح:

انسان، هر اندازه که عقل و شعورش بیشتر شود و به سوى کمال برود، به همان نسبت، کمتر حرف میزند و در عوض بیشتر فکر میکند.
کسانیکه زیاد حرف مى‏زنند و جلوى زبان خود را نمیگیرند، عقلشان کم و فکرشان کوتاه است. بهمین دلیل، هنگام سخن گفتن، درباره آنچه مى‏گویند، فکر نمى‏کنند، و هر چه به زبانشان آید بدون فکر و اندیشه، بیان مى‏کنند.
اما برعکس، افراد عاقل، تا زمانى که موضوعى را خوب بررسى نکرده‏اند، و درباره خوب و بد آن نیندیشیده‏اند، سخنى بر زبان نمى‏آورند. به همین دلیل، شخص عاقل، کمتر حرف میزند، چون مقدارى از وقت خود را، به فکر کردن درباره گفتارى که میخواهد بر زبان آورد، مى‏گذراند.
حضرت على علیه ‏السلام، در جمله دیگرى میفرماید: (( زبان عاقل، در پشت عقل او قرار دارد)).
یعنى: شخص عاقل، عقل خود را پیش از زبانش به کار مى‏اندازد. در هر کارى، اول فکر مى‏کند، عقل و شعور خود را به کار مى‏گیرد، و هنگامى که به درستى سخن خود مطمئن شد، زبان به گفتار مى‏گشاید. در حالیکه شخص نادان، پیش از آنکه فکر خود را به کار اندازد، شروع به حرف زدن میکند، و چه بسا که با سخنان بى‏معنى و حساب نشده ‏اش، هم خود و هم دیگران را بزحمت و ناراحتى دچار مى‏سازد.